Mana kitaabaa Jaatoo – De bieb van Jaatoo

Deze blog is speciaal geschreven voor de leerlingen van de Bonifaciusschool in Alphen aan den Rijn die vorig uitvlogen naar het middelbaar onderwijs. Samen met de leerlingen van de toenmalige groep 5 van juf Marielle werd er door hen vorig jaar een gulle bijdrage geleverd aan de realisatie van een bibliotheek in een van de scholen in Nekemte. Deze bibliotheek is nu af en offcieel geopend tot groot plezier van de leerkrachten en leerlingen van Jaatoo school. Deze beloofde ‘news letter’ is dus vooral bedoeld als teken van dank namens de school en mijzelf. Jullie hebben mijn werk in deze school namelijk een stuk leuker en makkelijker gemaakt.

Een initiatief
Het begon allemaal zo’n anderhalf jaar geleden bij een van mijn eerste bezoeken aan Jaatoo school, gelegen op een heuvel omgeven door een prachtige natuur. Het schoolteam, bestaande uit zo’n 12 leerkrachten, verwelkomde me en liet me vol trots haar schoolterrein zien. Het is een fijne school met veel open ruimtes om te spelen, lokalen die toebehoren aan een jaargroep en leerkrachten die een goede relatie hebben met hun leerlingen. Wat dat betreft verschilt het niet zo veel van de Bonifaciusschool. Er zijn ongeveer net zo veel kinderen, alleen zitten ze met meer bij elkaar in de klas: zo’n 50 gemiddeld. Vergeleken met andere scholen in Nekemte valt dat best mee. En in sommige Afrikaanse landen, zoals Oeganda, zitten kinderen soms met 250 kinderen in een klas! Dat is iets wat ik me zelfs nauwelijks kan voorstellen. Is er dan nog wel ruimte voor tafels, stoelen en boeken?
De leerkrachten van Jaatoo lieten mij vanaf mijn eerste bezoek weten dat ze heel graag een bibliotheek zouden willen hebben. Ze vertelden met dat ze het gebouw zelf konden bouwen, maar dat ze geld nodig hadden voor de aanschaf van meubilair en boeken. Omdat mijn naam helaas geen Sinterklaas is, vertelde ik het schoolteam dat ik geen beloftes kon maken maar dat ik zou zoeken naar mogelijkheden. Voor de hoopvolle leerkrachten was dat genoeg. Samen met de leerlingen bouwden ze er in hun vrije uurtjes op los. Het hout werd uit de nabije omgeving gehaald en modder, stro en water werden gemengd om de houten constructie te kunnen dichten en versterken. Uiteraard was ik zeer onder de indruk van hun daadkracht en doorzettingsvermogen en vertelde ik hen dat ik bij mijn bezoek aan Nederland een gulle donatie zou ontvangen van de leerlingen van de Bonifaciusschool. Dit was mij namelijk door juf Claire en juf Lyde toegezegd.

(Van het bouwproces heb ik vele foto’s gemaakt, maar helaas zijn zowel mijn laptop en mijn camera in september 2010 gestolen. Voor mijn laptop was ik verzekerd, maar foto’s kunnen helaas niet verzekerd worden. Voor de slimmerikken onder ons: zorg er altijd voor dat je belangrijke documenten op een andere manier extra opslaat. Die les heb ik nu ook geleerd.)

Een geweldige bijdrage
Op een woensdagochtend in juni was het zover: een weerzien met de fijne groep 8 van de Bonifaciusschool. Van de juffen had ik toestemming gekregen om mijn bezoek te wijden aan Ethiopie: haar mensen, de talen, mijn werk en zoals jullie wellicht niet vergeten zijn: een heuse Ethiopische dans. Op het einde van de ochtend kreeg ik van jullie een pot ‘Ethiopie’ aangeboden waar zo’n €550,- in zat, aangevuld door de leerlingen van groep 5. Uiteindelijk werd hier nog extra geld aan bijgedragen door de Alphense Feestwinkel en werd het totaal op €700,- gebracht. Dit bedrag stond in juli 2010 gelijk aan zo´n 12.000 Ethiopische Birr. En dit bedrag staat weer gelijk aan het gemiddelde jaarsalaris van een Ethiopische leerkracht. In Nederland is het bedrag in euro´s nog niet eens de helft van een maandsalaris. Kortom: een zak met geld waar men in Ethiopie wel raad mee weet.

Afrika vraagt om geduld
Tijd heeft een andere betekenis in Afrika dan in ons rijke westen. Een horloge is een kostbaar bezit, maar heeft een andere functie dan het aflezen van de tijd. Het lijkt meer een mode-item te zijn. Het is dan ook niet ongewoon als mensen te laat komen opdagen voor een afspraak of een afspraak zelfs vergeten. Men leeft meer bij het moment en maakt zich vooral niet te veel zorgen over morgen. Dit maakt het dan ook lastig om dingen te plannen, zo ook de werkzaamheden voor de bibliotheek. Eenmaal terug in Ethiopie ging ik samen met een aantal leerkrachten naar de grootste boekenwinkel om daar inkopen te doen voor onze bibliotheek. Daarna bezichten we verschillende plaatselijke timmermannen. Hen legden we een ontwerp voor en zij berekenden vervolgens de kosten. Na drie timmermannen bezocht te hebben, kozen we de goedkoopste en vroegen we hem het werk te starten. Het materiaal kwam ongeveer een maand later op de school aan. Het werd gebracht met paard en wagen, zoals de meeste zwaardere dingen hier worden vervoerd.
Zelf was ik toen al in Lalibela, in het noorden van het land. Hier gaf ik voor de duur van zes weken Engelse les en sport aan zo´n 25 leerlingen die werden gesponsord door een liefdadigheidsorganisatie in Engeland. Hier kwam Jari´s volleybal ook goed van pas die hij me tijdens het bezoek in juni gegeven had. Eind augustus was ik weer terug in Nekemte en bereidde ik me voor op het nieuwe schooljaar. Op Jaatoo school hadden ze nog vakantie en werd er pas tegen het einde van september gestart. Gedurende de eerste helft van het schooljaar gebeurde er weinig tot niets in de bibliotheek van Jaatoo school. Pas vanaf september kwam de ´Jaatoo machine´ langzaam in beweging. De muren werden vakkundig afgewerkt met modder en de vloer werd vlak gemaakt. Deze werkzaamheden werden bekostigd door de lokale bevolking. Met de hulp van een aardige mevrouw uit Amsterdam werd er een deur en twee ramen gefinancieerd en zelf doneerde ik een extra bedrag om de muren wit te kunnen verven. Dit zorgt er namelijk voor de het licht dat door de ramen binnenvalt, wordt weerkaatst. Ten slotte werd het plafond met plastic bedekt om geluidshinder uit andere klaslokalen tegen te gaan. Eenmaal af werd al het meubilair in de bieb geplaatst en werden de boeken netjes uitgestald.
Het duurde al met al zo´n negen maanden, maar dan heb je ook wat. Onlangs heb ik geleerd hoe je ´Ik heb geduld´ zegt in het Afaan Oromo. Het betekent ´Obsuun qabuu´ en reken maar dat ik het vaak gebruik.

Een onvoorzien probleem
Na een week benaderde een van de leerkrachten mij tijdens een bezoek aan de lokale markt. ´We hebben een probleem in de bieb, we hebben namelijks last van termieten´. En inderdaad, dat was een groot probleem, aangezien een plaag termieten een heel huis kan vernietigen in zeer korte tijd. Bij een eerste aanblik bleek de schade gelukkig beperkt. Sommige kastlades waren aan de onderkant weggevreten en zo werd er door een aantal leerlingen hout onder geplaatst. De leerkrachten kwamen uiteindelijk met het idée om lege graanzakken onder de kasten te leggen, zodat de termieten niet bij het hout konden komen. En de boeken, die gelukkig schadevrij waren, werden in de kasten geplaatst in plaats van tegen de muur. De bibliotheek wordt dagelijks geopend door een van de leerkrachten die dan meteen alle materialen controleert. En tijdens schoolvakanties worden alle materialen zorgvuldig opgeborgen. Op deze manier wordt ervoor gezorgd dat de termieten weinig schade kunnen aanrichten.

Waarom ontwikkelingshulp wel slaagt
Na zo´n twee jaar in Nekemte te hebben gewerkt heb ik een aantal wijze lessen geleerd over hoe mensen in landen zich in materiele zin kunnen ontwikkelen. Het belangrijkste is dat mensen zelf de noodzaak inzien om iets te veranderen en daar hard voor willen werken. Dit zagen we sterk in het Boni-Jaatoo project waar het de leerkrachten waren die het initiatief namen en samen met de leerlingen de bibliotheek bouwden. Het enige wat we hierbij hoefden te doen was het project verder te financieren en waar het gewenst was mee te denken over hoe dingen georganiseerd konden worden. Uiteindelijk staat er nu een mooie bibliotheek waar Jaatoo school en de leerlingen van de Boni trots op mogen zijn. En omdat de leerkrachten en de leerlingen trots zijn op hun bieb, zal dit er ook voor zorgen dat er in de toekomst goed voor gezorgd wordt.

Namens alle leerkrachten en leerlingen van Jaatoo School: BAAYEE GALATOOMA! – HARTELIJK DANK!