In the picture: old men in Ethiopia

Mohammed in Nekemte’s Art Shop.
Iedere forengi die op zijn minst een aantal weken in Nekemte is geweest kent hem. Een ietwat controversiële man, zeker gezien zijn leeftijd, die in tegenstelling tot andere Ethiopiërs er niet voor schuwt zijn eigenwijze visie, gebaseerd op nieuwsgierigheid naar een wereld die groter is dan Nekemte of Ethiopië met een ander te delen. In het dagelijks leven brengt hij zijn tijd o.a. door met het slenteren door de ‘main streets’ van Nekemte. Dat zijn er eigenlijk maar twee, vandaar dat je hem niet kunt ontlopen tijdens een zaterdagse wandeling naar de markt. Verder runt hij een klein winkeltje, samen met zijn vrouw, kauwt hij qat en rookt hij sigaretten en ten slotte filosofeert hij net zo lang over het leven totdat hij zijn artistiek talent kan laten uitbarsten in een briljant schilderij. Zijn werken, veelal gebaseerd op cultureel geïnspireerde taferelen die zijn eigen of andermans ‘ups and downs’ verbeelden, zijn controversieel van aard. Vandaar dat ik oprecht trots ben dat ik één van zijn schilderwerken heb kunnen bemachtigen en een plekje in ons huis heb mogen geven. Na stevig onderhandelen uiteraard, je bent een ‘low paid volunteer’ of je bent het niet. Bij het aanbreken van de dag werpt mijn blik zich vaak op het doek, waar een Asmare (traditioneel volk in Amhara Regio) muziek speelt voor hen die troost nodig hebben na het verlies van hun geliefden of bezittingen. Naar Mohammed’s zeggen verwijst het schilderij naar het verdriet waarmee hij of één van zijn dierbaren zich geconfronteerd zag gedurende het leven tot vandaag de dag. Zo vertelt hij over vrienden die hun hele hebben en houden verloren na een brand of over het verliezen van familieleden aan de gevolgen van HIV - AIDS. Mohammed, die ooit in een lichtgrijs verleden les gekregen heeft van een Nederlandse missionaris op een Rooms-katholieke school, wil op korte termijn een ‘stationary shop’ openen om wat meer inkomen te vergaren. Uiteraard wensen we hem veel succes.

Hailemariam on top of a mountain.
Na afloop van een driedaagse workshop in Addis Abeba hadden we het plan opgevat om de verjaardag van een Engelse vrijwilliger te vieren tijdens een picknick bovenop een berg. Allereerst maakten we een wandeling door Shola Market, één van de kleinere markten van Addis. Merkato Market, mag zich de grootste markt van Afrika noemen en heeft me uiteindelijk een prima paar schoenen opgeleverd in mijn maat (!) na een zoektocht van vier uur. Hoe dan ook, tijdens onze bergbeklimming had ik de eer om een zeldzame Ethiopiër te ontmoeten, genaamd Hailemariam. Zeldzaam in die zin dat ik te maken had met een man van 92 die bovendien behoorlijk Engels sprak. Beseffende dat er in Ethiopië nauwelijks sprake is van vergrijzing (of vergeling, zie foto) maakt dit extra bijzonder. Ter illustratie, het demografisch model van 2004 toont een percentage van slechts 2,8 % aan 65+’ers. Werkgelegenheidsprojecten voor het produceren van rollators in deze economische crisis zijn dus niet aan Ethiopië besteed. Het behoorlijke Engels heeft Hailemariam te danken aan zijn dienstperiode als soldaat voor de United Nations in Korea en voor de African Union in Congo. Tijdens onze wandeling blijkt dat Hailemariam nog behoorlijk fit is, iets wat hij aan het vele lopen gedurende zijn dienstperiode wijt. Als ik hem daarvoor becomplimenteer, waardeert hij dat en verwijst hij naar de Ethiopische jeugd die hem op alle terreinen lijkt in te halen. Gelukkig kan ik hem geruststellen en hem verzekeren dat zijn wijsheid vele landgenoten kan helpen. Zoals een Keniaans gezegde luidt: ‘De jeugd loopt sneller dan de ouderen, maar de ouderen weten de weg’. Halverwege onze tocht nodigt hij ons hele gezelschap uit voor koffie bij hem thuis. Helaas moeten wij zijn uitnodiging afslaan, we zijn hier ten slotte voor een picknick bovenop de berg. Hij accepteert het ietwat knorrig om uiteindelijk te eindigen met de vraag: ,,What can a young man like you do for an old man like me?’ Uiteraard bedoelt hij daarmee het vele geld wat ik als forengi bij me zou hebben, ondanks dat ik hem geinformeerd heb van mijn vrijwilligerschap. In mijn naieve vriendelijkheid geef ik hem uiteindelijk vijf Birr, waarmee hij zichzelf kan trakteren op een koffie en een bombolino, een vettige donut. Enigszins brutaal kijkt hij me aan en zegt: ,,Is that all you can give to an old men like me. Why don’t you give me ten birr, so I can buy half a kilo of coffee for me and my wife?’ In de lach schietend stuur ik hem weg, waar hij me in ons gesprek verteld heeft over zijn onlangs overleden vrouw. Ik verwijt hem echter niets, dit is de Ethiopische bedelcultuur ten voeten uit en in zijn postie had ik waarschijnlijk om 20 Birr gevraagd voor mijn vrouw, vier kinderen en twee ezels.