Ayana Kile Gari! – Vrolijk Kerstfeest!

Christmas in Nekemte.
Allereerst ontzettend bedankt voor de warme berichten op mijn weblog en de mails en post die ik heb mogen ontvangen, geweldig! Vanuit een overwegend zonnig en heerlijk warm Nekemte wens ik jullie allen een geweldig 2010 toe! Hopelijk wordt het een jaar met veel vreugdevolle momenten. Waar mogelijk zal ik de mijne met jullie delen via deze weblog of op een andere wijze. In Nederland zit de kerstvakantie er al weer op en werd er voor de verandering vroeg begonnen in januari. Een heerlijke werkperiode in het basisonderwijs, waar we de decemberdrukte achter ons mogen laten en ons kunnen focussen op datgene waar we uiteindelijk voor opgeleid zijn: onderwijzen. Langs deze weg wens ik al mijn (voormalige) collega’s een jaar toe volop werkplezier!
In ons huis hebben we eerste kerstdag gevierd met in totaal 11 forengi’s, werkend als vrijwilligers voor verschillende organisaties (waaronder het Amerikaanse Peace Corps) en afkomstig uit verschillende landen. Dit laatste resulteerde in een heuse culturele voedseluitwisseling waaraan een ieder zijn steentje kon bijdragen. In een gezelschap met vier Zweden, vier Engelsen, een Amerikaanse en twee Nederlanders brachten we onze avond door met heerlijk voedsel en gezellige games. In Ethiopië wordt kerstmis gevierd op 7 januari, een dag na ‘Driekoningen’. Nieuwjaar wordt gevierd op 13 september en kondigt een jaar aan met in totaal 13 maanden. Zoals vermeld in een eerdere weblog kent Ethiopië haar eigen jaartelling en zo bevinden we ons momenteel aan het einde van de vierde maand in 2002. Ironisch genoeg zijn er in Ethiopië toeristische organisaties die adverteren met: Ethiopia, 13 months of sunshine’. of ‘Ethiopia, you’ll feel seven years younger’. Beide credo’s berusten op onwaarheid: hier in Nekemte regent het gemiddeld vier maanden per jaar en gezien de leefomstandigheden ga je je vanzelf ouder voelen. Desondanks zal ik het zeer waarderen als mij straks in Nederland verteld wordt dat ik er zeven jaar jonger uitzie. :) Het vieren van Nieuwjaar was gezien deze context weinig spectaculair. Waar je normaal gesproken een gevoel kent van lichte spanning of opwinding, zeker in de jongere jaren, vind je je nu in een omstandigheid waarin gewoon gewerkt wordt. Het schooljaar kent behalve een aantal feestdagen, waaronder kerstmis, geen vakantieperiodes. In februari is er wel een zogeheten mid-term break als aanloop voor een nieuw semester. Verder wordt het schooljaar naar alle waarschijnlijkheid een maand eerder beëindigd rond eind mei, gezien de verkiezingen die in juni plaatsvinden. Maar niets is zeker in Ethiopië…

Dirty little finger nail contest.
Alvorens de anekdotes van november en december jullie om de oren vliegen, volgt nu de uitslag waarop iedereen vol smart gewacht heeft. De lange pinknagel, die ik graag nog eens op de lens neem, wordt dagelijks gebruikt voor het ontdoen van opgedroogd snot wat zich in de bovenhoeken van de neusgaten bevindt. Hiervoor gebruikt men een speciale techniek middels draaiende bewegingen, waarbij de punnik wordt losgepeuterd van de harige binnenwanden. Vervolgens wordt het al dan niet kleverige stolsel ergens aan afgeveegd, maar zeer zeker niet opgegeten zoals vele ongemanierde, Nederlandse basisschoolkinderen doen. Alle creatieve ingevingen tevergeefs, dit is het enige juiste antwoord. Cocaïne snuiven in Ethiopië, dat zou wat zijn! Daar waar 40 % van de bevolking ondervoed is, weet men het weinige geld toch echt beter te besteden. Alhoewel, de hoeveelheid takjes qat die hier gekauwd wordt staat ongetwijfeld gelijk aan het aantal kilo’s marihuana die in Nederlandse coffeeshops wordt opgerookt. Voor de lokale man is dit waarschijnlijk één van de weinige manieren om te ontsnappen aan alle ellende en heerlijk te ontspannen. Niet voor niets is men hier erg bekend met de term ‘bashanane’ wat verwijst naar ultieme ontspanning. Er zijn zelfs speciale ‘mana bashanana’ (relaxhuisjes) waar men ongegeneerd takjes kan wegkauwen. Een volledig gedoogbeleid wordt toegepast, waar hebben we dat eerder gezien? Een gevaarlijke ontwikkeling, gezien de hoeveelheid ‘taxi drivers’ dat het spul tot zich neemt. Qat is één van de belangrijkste exportproducten van het land, hoogstwaarschijnlijk vanwege het medicinale effect dat het mogelijk heeft.

The smell of Africa.
Er is mij gevraagd naar de eerder genoemde typische geur van Afrika. Mensen die het continent ooit bezocht hebben, weten waarnaar verwezen wordt. Geuren die lang niet altijd definieerbaar zijn en zowel heerlijk als smerig kunnen zijn. Ieder deel van de dag kent zijn eigen geuren evenals iedere hoek van de straat. Een wandeling van een half uur brengt het volgende aroma vrij: geroosterde maïs, vuilverbranding, dieseldampen, urine, koeienmest, waspoeder, ochtendnevel van houtskoolrook, pruttelende kookpotjes met wot, rottende kadavers in goten, weeïge boter in vrouwenhaar, bloemen in bloei en vers gezette koffie. Een gevarieerde samenstelling van geuren die het leven in Afrika bijna altijd veraangenamen en vooral puur maken.

God is great.
Onderwijs en religie lijken de pijlers te zijn van de Ethiopische samenleving en kenmerken de dagelijkse straatrituelen. Naast hordes studenten vind je grote groepen mensen die zich naar kerk of moskee snellen. Nekemte kent in dit opzicht een opvallend grote christenpopulatie, waar tweederde van de bevolking in geheel Oromiya moslim is. De grootste groep christenen wordt gevormd door de Protestanten gevolgd door de Orthodoxe gemeenschap. Iedere zondag worden we op onze wandelingen over de stoffige paden van Nekemte opgeschrikt door het helse geprevel op de regionale radio. Deze zondagse preken lijken hier sterk gebaseerd te zijn op het principe van (veel) straf en beloning, de hel en het koninkrijk des hemelen. Een sterk contrast met de overheersende liefdevolle boodschappen die in de geest van Jezus Christus in onze westerse kerken worden verspreid.
Gezien de religieuze pluriformiteit binnen de Ethiopische samenleving is er in lichte mate sprake van verzuiling, maar zien we evengoed een maatschappij van verbroedering en tolerantie. Moslims en christenen gaan vriendschappelijk met elkaar om of werken nauw samen binnen hun eigen bedrijf of instelling. Daartegenover wonen er op onze compound (zeven woningen) alleen maar mensen met een protestantse achtergrond, iets wat opvallend genoemd mag worden in dit licht van tolerantie. Binnen onderwijsinstituten, zoals universiteiten en colleges, is het verboden om openlijk te spreken over het geloof. Gezien situaties van religieuze conflicten in buurlanden en bijv. ook in Nigeria, West-Afrika lijkt het een vooralsnog succesvol middel te zijn om vreedzaam samen te leven.
Bij een bezoek aan een protestantse kerk tijdens het Ethiopisch kerstfeest in het sterk christelijke Tsige Mariam (geboorteplaats Abiyu) wordt mij door de dominee verteld dat de moslims in deze regio worden gezien als ‘disturbing’. Bij verdere navraag wordt aangegeven dat er geen dialoog mogelijk is tussen de verschillende religieuze groeperingen, iets wat in mijn ogen sterker nodig is dan ooit mits deze op basis van gelijkwaardigheid en wederzijds respect gevoerd wordt. De dominee in kwestie vertelt verder dat het heikele twistpunt zich richt op de verschillende theorieën rondom de dood en wederopstanding van Jezus Christus. Tegelijkertijd geeft hij aan dat het Christendom en de Islam in waarheid voor minstens 40 % gelijk zijn aan elkaar. De wereldwijde ‘oorlog’ jegens de radicale Islam heeft grote invloed op de verstandhouding tussen verschillende gelovigen in Ethiopië en maakt het contrast groter dan ooit. Daarbij komt de financiële hulp die verstrekt wordt vanuit het Midden-Oosten aan de moslims in Ethiopië de mate van tolerantie en vreedzaamheid niet ten goede.
Een minstens zo kwalijke ontwikkeling is de sterk aanwezige onwetendheid binnen de samenleving, waar T-shirts met teksten als ‘Jesus is life’ de absolute afhankelijkheid van de mens typeren. God’s almacht in termen als Insh Allah (‘God’s wil’ in het Arabisch) en Galata Waqa’oo (‘Met dank aan God’ in Oromifa) vertegenwoordigen de nietigheid van de mens en ontneemt ieder individu de eigen verantwoordelijkheid om een eigen al dan niet door God bestemd plan tot uitwerking te brengen. Zonder God’s macht te betwijfelen, is het in de komende decennia van levensbelang dat de Ethiopiër het heft in eigen handen neemt en toont waartoe God kan inspireren. Hij is het die ons begenadigt met denkvermogen, spraak en zintuigen die ons in staat stellen om uiteindelijk boven onszelf uit te stijgen. Veel treffender kan dit niet geïllustreerd worden dan met het volgende Swahili spreekwoord uit Kenia: ‘God schiep de zee, wij maakten het schip. Hij schiep de wind, wij maakten het zeil. Hij schiep de windstilte, wij maakten riemen’. Conclusie: de mens heeft een waardig aandeel in ieder Goddelijk plan. Wie zijn wij om ons te verbergen achter Zijn almacht?

Schizophrenics.
Aan de rand van de Nekemtese samenleving zien we ze. Ze leven letterlijk in de goot en ‘vermaken’ zichzelf dagelijks met veel hardop denken, het provoceren van voorbijgangers en het verzamelen van allerlei afval. Zo heeft een gestoorde vrouw die zich ophoudt in onze woonomgeving haar levensmissie gevonden in het puinruimen. Zo gooit ze werkelijk iedere dag alle rotzooi uit de bermen van de straten richting het midden van de weg. Vervolgens danst ze rondjes om de puinhoop en roept ze naar de voorbij wandelende meute. De lokale bevolking reageert eenzijdig; veelal wordt er om het gedrag gelachen of wordt het aangemoedigd. De schizofrenen in kwestie reageren daarop door het weinig accuraat gooien van stenen, gelukkig maar!
Op een zeer vroege zaterdagochtend verliet ik het busstation nadat mijn huisgenoot me had laten zien hoe het er op het busstation aan toeging. (Daarover wellicht meer in een toekomstige weblog) Eenmaal duidelijk besloot ik lopend naar huis te gaan in tegenstelling tot de heenweg waar we met een Bajaj (een open taxi – India model) kwamen. Na een paar minuten zag ik in de verte een gedaante opdoemen vanuit de schemer. Hoezeer ik me ook inspande, ik kon maar niet vaststellen wat of wie het was, er is nu eenmaal weinig contrast met een Afrikaan in de nacht. Op een meter of drie afstand zag ik haar; een naakte, zingende, dansende vrouw met een billboard om haar nek. Een onvoorstelbare gewaarwording! Deze ochtend hoefde er duidelijk geen koffie aan te pas te komen om wakker te worden. Opvallend genoeg zijn het vooral vrouwen die zich op de gekste manieren doen opvallen in het dagelijkse straatbeeld. En wat wij in het westen determineren als geestelijke aandoeningen wordt hier gezien als een bezwering of het bezeten zijn van de duivel. De grootste slachtoffers zijn zij die nooit begrepen worden. Een parallelversie doet zich voor op basisschool Calalaqii waar een vermoedelijk, zwaar autistische leerling op onbegrip stuit. In eerste instantie wordt ze door de directrice als mogelijk doof beschreven en even later, als het kind wordt opgehaald door haar moeder, geeft dezelfde ouder aan dat haar dochter te vaak ‘unconscious’ is.

A tiger in Nekemte.
Zoals wel vaker besluit ik om na de thee een wandeling te maken over de compound van de school. Het einde van de ochtendpauze nadert op basisschool Calalaqii. De schoolbel, een opgehangen, oude autovelg waar met een steen tegenaan geslagen wordt, wordt geluid en de leerlingen worden met zweepstokken vermaand de lokalen binnen te gaan. Een groep luid joelende kinderen vlucht de bosjes in om niet veel later terug te keren met een prachtig getekend wezen. Het is in opdracht van één de leerkrachten opgehaald, met de bedoeling vast te stellen of het een tijger is of een ander dier. Daar waar de tijger grappig genoeg juist ontbreekt op dit prachtige continent en de leeuw hier de baas is. Naar het zich laat aanzien betreft het een wezelachtig dier met langere achterpoten wat erop duidt dat het zich met grote snelheden voortbeweegt. Zonder enige schroom betasten kinderen met hun blote handen de lichaamsdelen van het dier, waaronder het gebit. Zonder de aanwezigheid van water verzekeren ze zich van ziekte als gevolg van neuspeuteren en nagels bijten. Het dier wordt achtergelaten naast de schoolbel en de kinderen besluiten toch maar naar binnen te gaan, wat mij de gelegenheid biedt om dit prachtige, helaas overleden, schepsel vast te leggen. In de middagpauze schijnt er een aantal baldadige jongens geweest te zijn die het dier aan zijn staart hebben rondgeslingerd om te zien of een tijger vliegen kan. Eenmaal voldaan van pret en vreugde is het kadaver meegenomen door één van de studenten, vermoedelijk om het dier te ontdoen van zijn pels en dit vervolgens voor een kledingstuk te gebruiken.

Big small grant.
Een maand geleden hebben we goedkeuring gekregen van VSO Ethiopië om een bedrag van £2000,-, een slordige €2350,- en een precieze 40.000 Birr te gebruiken voor verbetering van de faciliteiten op onze school. Na een begroting te hebben geschreven van 7 pagina’s, we leven ten slotte in een bureaucratisch al is het ter voorkoming van corruptie, kregen we uiteindelijk groen licht. Het aangename is dat het geld direct op mijn bankrekening gestort is, wat het mogelijk maakt om het project continu te sturen en de vaart erin te houden. Na gesprekken met twee ‘building constructors’ over de door hen gemaakte ‘cost estimation’, werd duidelijk dat de aanschaf van het benodigde materiaal door onszelf moet worden gedaan. Samen met de directrice van de school hebben we verschillende ‘hardware stores’ bezocht om na flink onderhandelen de laagste prijs te krijgen. Uiteindelijk resultaat is dat we nu 8000 Birr goedkoper uit zijn, wat het mogelijk maakt om ruimer te investeren in het opknappen van de bibliotheek en de aanleg van de schooltuin. Deze laatste activiteit vindt plaats in februari of maart, afhankelijk van de terugkomst van een Engelse volunteer. Hij werkt op eigen initiatief aan de bouw van een dovenschool, maar moet eerst zijn één jaar geldend visum regelen. De opbrengst van de schooltuin zou mogelijk gebruikt kunnen worden voor financiering van medicijnen voor kansarme HIV-AIDS besmette kinderen op onze school. Vandaag de dag komt het geregeld voor dat leerlingen met de pet rond moeten gaan om dit te kunnen bekostigen. Zowel leerlingen als leerkrachten doen een duit in het zakje en dit getuigt van een geweldige solidariteit binnen de schoolgemeenschap. Tegelijkertijd wordt echter van de meest kwetsbaren verwacht dat zij zich het kwetsbaarst opstellen en hun lief en leed met iedereen delen, iets wat grote invloed heeft op hun zelfbeeld en persoonlijkheidsontwikkeling. Op een leerlingenaantal van 1500 kinderen zijn er in totaal 90 leerlingen besmet wat een percentage weergeeft van 6% tegenover een landelijk gemiddelde van 2%. Nekemte staat niet voor niets bekend om het hoge aantal HIV-AIDS besmette mensen en de enorme hoeveelheid straathonden. Wat dit laatste betreft worden we steeds vaker geconfronteerd met dode honden aan de kant van de weg of in de goot. Zo viel mijn huisgenoot Kevin een aantal weken geleden bijna over een dode hond, waarna het beest de dag erop verdwenen was. Iets wat ons verbaasde, gezien het gegeven dat Ethiopiërs niet zo heel erg opruimerig zijn. Inmiddels is het duidelijk waar de restanten van onze viervoeter zijn gebleven: tijdens mijn voettochten naar school ervaar ik nu de steeds meer toenemende rottende geur van dezelfde hond die gedropt is in een goot. Ik ben benieuwd welke opvallende zaken jullie tegenkomen op weg naar school of werk.
Wat de small grant betreft gaan we naast de aanleg van een schooltuin het volgende doen:
- een wasruimte creëren waar kinderen en leerkrachten zich kunnen wassen na een toiletbezoek. (of na het aanraken van dode dieren
- de leerkrachtenruimte voorzien van een cementen vloer.
- de bibliotheek voorzien van geschikt leesmateriaal en meubels, zodat er bibliotheeklessen gegeven kunnen worden.
- de ‘resource center’ (waar door de leerkrachten gemaakte leermiddelen worden gemaakt) zodanig reorganiseren dat het materiaal op praktische wijze uitgestald kan worden.
Het is geweldig dat we dit geld krijgen, omdat dit het proces van ‘model school’ worden behoorlijk versnelt. Naar ik vermoed kunnen we onze expertise en vaardigheden al gaan delen met andere scholen in het cluster project rond maart, april en mei. Mijn rol in het gehele project zal dan ook veranderen en meer geënt zijn op het organiseren van workshops en andersoortige sessies om onderwijsverbetering aan te brengen. Denkend in twee jaar, maakt dit het wellicht mogelijk om volgend jaar meer werkzaam te zijn in ‘rural areas’, de plattelandsgebieden rondom Nekemte. Kortom, ambities genoeg, nu maar zien of het de wil van God is.