Beyessaa fi afaan inglizirat – Dieren en Engels

There is an old African saying…
Later dan verwacht, maar wellicht eerder dan gedacht volgt hier een tweede poging om mijn ervaringen en de daarmee gepaard gaande gedachten in het veelzijdige Ethiopië te vertolken. Met dank aan al jullie steunbetuigingen en enthousiaste reacties voel ik me meer dan voldoende ‘empowered’ om al mijn impressies met jullie te delen. Fijn om jullie eigen ervaringen in ons fraaie kikkerlandje mee te mogen beleven. Dat maakt het begrip afstand relatief klein en onze connectie des te sterker. Veel van jullie vragen en reacties gaan uit naar mijn welzijn hier. Gelukkig kan ik jullie verzekeren dat het leven me goedgezind is. Daar waar ik omringd word door een grotendeels liefdevolle bevolking, oprechte dankbaarheid, een gezond en gevarieerd aanbod aan voedsel, een aangenaam klimaat en een prachtige natuur, daar gaat het me goed. Het is een voorrecht me te bevinden in een dagelijkse zonnige omstandigheid van 25 graden, een zuchtje Saharaanse wind en koele nachten. En in het kader van voedsel en met dank aan secretaresse Monique, een alom gewaardeerde collega, past het volgende spreekwoord uit Kenia perfect: ‘Een vrijgevig man moet eten als hij vrijgevig wil blijven’. In het bezit zijnde van een Afrikaans spreekwoordenboek zal het geregeld voorkomen dat ik met deze wijsheden zal strooien, teneinde het geheel wat aanzienlijker te maken. Afrikaanse gezegdes, het doet me denken aan de Engelse comedyserie ‘Desmonds’, waar migranten uit het Caribisch gebied een kapperszaak runnen en één van de vaste bezoekers in iedere situatie een spreekwoord kent. Mocht iemand de geweldige ingeving hebben om deze, door mij sterk gewaardeerde, comedyserie te downloaden en mij toe te posten, dan ben ik je uiteraard zeer dankbaar.

Bureaucracy.
Wat de Nekemtese ‘post service’ betreft; dat gaat allemaal prima, mits de ietwat omslachtige procedure gevolgd wordt. Een toelichting: bij het checken van je Post Box (een kastje van 2 kubieke decimeter) vind je een briefje met daarop de notitie dat er een pakje aangekomen is en dat dit afgehaald moet worden bij de balie. Eenmaal daar dien je dit briefje te tonen en moet je je vervolgens identificeren. Eenmaal gedaan moet er getekend worden voor ontvangst, waarna het pakket gewogen wordt. Ten slotte betaal je een standaard bedrag van Birr 2,25 (€0,15) en mag je het pakketje meenemen. Dit maakt de blijdschap des te groter als je het eindelijk uit mag pakken.
Een ander, veel grappiger voorbeeld van bureaucratie doet zich voor bij de ‘public bus’. De kosten voor deze busrit vallen vergelijkenderwijs iets goedkoper uit en deze bus doet ook de universiteit aan, die zich op de stadsgrens bevindt. Goede redenen dus om met deze bus te reizen. Je koopt je kaartje voor Birr 1,50 bij een mevrouw die uit het raam hangt. Daarna laat je dit kaartje zien aan iemand anders in functie bij de ingang van de bus, die het vervolgens in al zijn nonchalance bekijkt, doorscheurt en op de grond gooit. Dit is het officiële sein om binnen te treden, je ergens tussen de menigte te proppen en je door meneer de buschauffeur over een hobbelige weg, die ook hindernisbaan genoemd mag worden, naar je bestemming laat rijden. Mijn al bestaande respect voor Nederlandse buschauffeurs neemt met de dag toe.

Begging culture and English language.
Als blanke man in een door armoede en wanhoop geteisterd land, is het onmogelijk om ongehinderd over straat te lopen. Overal word je nageroepen en aangesproken. Zoals een oud Afrikaans gezegde luidt: ‘Een vreemde in een dorp is als een witte hond, men herkent hem onmiddellijk’.
Veelal betreft het op het oog vriendelijke contacten, waar men vervolgens probeert iets van je gedaan te krijgen. Niet voor niets was één van de eerste Oromifa zinnen die we geleerd hebben ‘na kheini’ wat ‘geef me’ betekent. Dit kan van alles zijn; geld, een telefoonnummer of het distribueren van een fotocamera of laptop vanuit Nederland. In mijn, inmiddels verdwenen, westerse naïviteit heb ik dit in een bepaalde mate getolereerd, met als resultaat dat ik nu Ethiopiërs in mijn telefoonlijst heb die me gemiddeld 5 keer per dag bellen. In Nederland heb ik me nog nooit zo populair durven wanen.
Deze zojuist aangestipte, typische Ethiopische ‘give me one Birr’ mentaliteit, onderstreept de volledige afhankelijkheid waar dit land zich door laat verlammen. Een pijnlijk gegeven, daar waar Ethiopië nooit gekoloniseerd is geweest en hierdoor zelfs ooit een enorme inspiratiebron was voor vele Afrikaanse landen om de traditionele pankleuren (rood, geel en groen) over te nemen in hun nationale vlag. Ter illustratie hiervan betreuren vele oudere Ethiopiërs het dat de Italiaanse bezetting (1940 – 1945) nooit langer heeft mogen duren. Consequentie van deze geesteshouding is dat de jeugd zich laat besmetten door deze bedelkoorts en er zich een nieuwe generatie van afhankelijkheid aankondigt.
Een prettigere en vooral meer realistischere wens is de continue vraag naar tutorlessen om de beheersing van het Engels te verbeteren. Naast collegae die op de Teacher Trainer College en Wolega University ELIP (English Language Improvement Programme) klassen runnen, gaan we in de toekomst ELIP klassen organiseren voor leerkrachten in het basisonderwijs. Waarschijnlijk geven we deze workshops/trainingen maandelijks of tweewekelijks op een zaterdagochtend om zoveel mogelijk leerkrachten te bereiken. Het mooie aan dit initiatief is dat alles op basis van vrijwilligheid geschiedt en het gekenmerkt wordt door VSO strategieën, daar het gericht is op investeren in vaardigheden, met de uiteindelijke intentie een nog grotere groep (studenten) te bereiken. Dit maakt de kans des te groter dat het door toekomstige vrijwilligers wordt voortgezet.

Capacity building.
Inmiddels ben ik zo’n vier weken werkzaam voor Primary School ‘Calalaqii’ wat ‘helderheid’ betekent. Dit verwijst naar een periode, eeuwen geleden, waar het gebied rondom de school onder water gestaan heeft. Met de komst van de mens verdween het water en ontstond er een agrarische samenleving die vandaag de dag nog transformeert naar een meer stedelijke cultuur. De school bevindt zich op ca. 500 meter van mijn woning en kent een leerlingenpopulatie van 1450 leerlingen en een staf van 41 leraren en 2 directieleden. Van maandag tot en met donderdag ben ik werkzaam op deze school en voer ik adviserende taken uit omtrent Continuous Professional Development, kortweg CPD. Op vrijdag besteed ik mijn dag op de Teacher Trainer College om vergaderingen voor te bereiden en materialen te ontwikkelen. Ook heb ik op deze dag een gesprek met mijn supervisor Fikadu, die de vice-dean van de school is en me waar nodig ondersteunt en faciliteert. CPD heeft als methodiek betrekking op alle structurele verbeteringen die geïmplementeerd kunnen worden binnen de school. CPD kent een ‘cycle’ waarbinnen de volgende fases, altijd in dezelfde volgorde, aan bod komen: Analyseren – Plannen – Doen – Evalueren. Alle betrokken worden geraadpleegd bij het analyseren van de behoeften van de school, de zgn, CPD Needs. Als CPD Advisor begeleid je deze fase door het opzetten van vergaderingen met de directeur, de leraren, de kinderen, de ouders en de gemeenschap. In de afgelopen weken heb ik me dus vooral beziggehouden met het houden van deze bijeenkomsten en het analyseren van de resultaten. Op basis hiervan zullen we vervolgens met elkaar bepalen waar onze prioriteiten liggen, alvorens we ons CPD jaarplan presenteren. Dit doe ik samen met mijn counterpart Seifu (collega met wie ik nauw samenwerk en die uiteindelijk mijn taken overneemt) en de directeur. Omdat verbetering van het Engelse taalonderwijs prioriteit heeft, zijn we al begonnen met het uitvoeren van een lesprogramma teneinde dit onderwijs te verbeteren. Deze module hebben we opgezet m.b.v. het boek ´The English Language Teacher´s Handbook´, geschreven door voormalige VSO´ers. Dit boek biedt velerlei ideeën om verschillende aspecten van het taalonderwijs uit te diepen in het kader van ´student centred teaching´ en ´active learning´. Verder geeft het tal van suggesties voor het omgaan met grote groepen kinderen en het lesgeven met weinig materialen en bronnen. De sessies worden door Seifu en mij voorbereid met het idee om hem steeds meer op de voorgrond te laten treden. Seifu is het hoofd van de lerarenstaf Engels en is zeer betrokken en van goede aard. Het is een geweldige uitdaging om hier zodanig gebruik van te maken dat hij uiteindelijk capabel genoeg is om dergelijke vergaderingen zelf te runnen. Iedere sessie eindigt met een ´Classroom Action Task´, waarbij de resultaten door de leerkrachten in een ´Teacher´s Action Diary´ worden geschreven. Gedurende het uitvoeren van deze lesmodule zullen we op intensieve wijze de verschillende lessen bezoeken om vervolgens feedbacksessies te houden. Daarnaast zullen we zoeken naar mogelijkheden om de leerkrachten zelf ervaringen uit te laten wisselen en elkaar te versterken middels collegiale consultatie. Andere mogelijke verbeteringen richten zich op:
• Workshops en trainingsessies rondom het ontwikkelen van leermiddelen van lokaal aanwezige bronnen en kosteloos materiaal.
• Bijeenkomsten rondom ‘Inclusive Education’. (Calalaqii kent in principe geen ´special needs´ leerlingen, op een groot aantal HIV-Aids geinfecteerde kinderen na. Voor deze kinderen is er een speciale HIV-AIDS club waar ondersteuning geboden wordt. Auditief en visueel gehandicapte leerlingen worden naar een ´Special Needs School´ verwezen. De overheid en VSO Ethiopië proberen inclusief onderwijs onder de aandacht te brengen.)
• Activiteiten rondom het creëren van een ‘Model Classroom’. Dit lokaal zal in de toekomst fungeren als een inspiratiebron voor andere scholen om te leren van elkaars expertise en ervaringen. Calalaqii is binnen het CPD project de aangewezen school om te fungeren als ´Model School´. Het op de eerste plaats realiseren van een ´Model Classroom´ biedt mogelijkheden om workshops en trainingsdagen te houden, waaraan vertegenwoordigers van alle basisscholen in Nekemte kunnen deelnemen. In de toekomst zal mijn werk zich meer richten op het bezoeken van deze scholen en het werken in meer landelijk gebied, rondom Nekemte.
• Indien ons geld (small grant) wordt verstrekt door VSO Ethiopië dan kunnen we ons richten op het organiseren van een goed functionerende ‘library room’. Inmiddels hebben we hiervoor een aanvraag ingediend en mogelijkerwijs wordt ons een bedrag verstrekt van zo’n 4000 Birr, een slordige €250,-. Dit maakt het mogelijk om meubilair en boeken aan te schaffen met als eindresultaat: het opzetten van ‘library classes’.
• Ten slotte ligt er een uitdaging voor het ‘Science’ department. Evenals voor Engels wordt hier mogelijk een module gestart met als einddoel: structurele verbetering van het onderwijs. Momenteel wordt er ondermaats gepresteerd en wordt dit toegeschreven aan het gebrek aan materiaal. Gelukkigerwijs heeft een voormalige vrijwilliger het boek ‘Primary Science Education’ aangeschaft, wat een hoop bruikbare informatie biedt. Zo is het aanleggen van een eigen ‘compound garden’, waarin de kinderen onderzoek kunnen doen, de gewassen kunnen verzorgen en waar de opbrengst naar de school gaat, een absolute must.

Pay Day
Op een doodgewone donderdagochtend, werkend aan een op te zetten cursus voor leerkrachten Engels in de Directory Room, horen we het geluid van een naderende motor. Iets ongebruikelijks, want normaliter rijden er geen voertuigen op de ‘school compound’. Een man in een ietwat te sportieve outfit stapt af en draagt zijn zwarte, leren handtas naar binnen. Daar is het inmiddels een drukte van jewelste en na iedereen gegroet te hebben neemt de snelle meneer plaats aan een tafel. Aldaar opent hij zijn tas en legt hij pakketjes geld op tafel. Op een handgeschreven administratieformulier wordt bijgehouden hoeveel iedereen precies krijgt en uiteraard wordt hier na het uitdelen, zoals altijd in Ethiopië, voor getekend. Eén van onze collegae heeft een zieke dochter thuis, die ondanks operaties in een privékliniek in Addis Abeba, nog niet aan de beterende hand is. Alle teamleden dragen een steentje bij om operaties en behandelingen in de toekomst te kunnen blijven betalen. Diezelfde middag vernemen we het trieste bericht dat de dochter helaas overleden is. Een uur later, even voor etenstijd, bezoekt de hele ‘school staff’ de nabestaanden om hen sterkte te wensen. Op zeer rationele wijze wordt hier omgegaan met het leven en de dood. Gezien de lage levensverwachting en hoge kindersterfte valt dat goed te begrijpen. Maar voor iemand uit een land met tegenovergestelde omstandigheden is het even slikken dat het lot zich op deze wijze laat uitbetalen.

Animal life.
Nu het regenseizoen voorbij is, laat Nekemte zich op haar allermooist zien. Weelderig groen en een levendige fauna doen de sombere regenmaanden vergeten. Modder maakt plaats voor continu opstuivend zand en stof, wat ervoor zorgt dat je iedere ochtend opstaat met een snipverkouden neus en een zere keel. Hopelijk is dit iets van tijdelijke aard of raken we er mettertijd aan gewend.
Naast een dynamische populatie mensen, laat Nekemte zich bevolken door talloze diersoorten. Allereerst vind je er de traditionele boerderijdieren: kuddes koeien en kippen op het erf. Over het algemeen bezitten herders hier geen land, kuddes hoeden is dus een kwestie van de hele dag rondlopen. Ethiopië bezit, op één land na (China), de meeste ezels ter wereld. Zij worden ingezet als vrachtdragers, voor voornamelijk hout. Vogels vind je er in alle soorten en maten: geel, rood, groen, blauw en knaloranje, kolibries, gieren en gigantische ‘thick-billed ravens’. Rondom ons huis laten meer gevreesde, gevleugelde dieren zich met regelmaat zien. In een achterkamer van ons huis bevindt zich een bijenkorf op de bovenste plank van een kast. Eens in de zoveel tijd wordt deze losgewrikt en ontdaan van overheerlijke honing. De meneer die zich hierbij voor het spreekwoordelijke karretje laat spannen moet dit vervolgens bekopen met een dag ziekte als gevolg van alle bijensteken. Zo nu en dan zijn we ooggetuigen van een heuse bijeninvasie. Hele zwermen lijken dan op hol geslagen te zijn en laten zich een uur lang in de nabijheid van het huis zien en horen. Andere bijen, door mij liefkozend ‘birds’ genoemd vanwege hun omvang, bouwen nesten in de plafonds van onze overkapping en genieten volop van het lekkers dat onze tuin te bieden heeft.
In de meer rurale uitlopers van de stad vind je zogeheten ‘Collobus Monkeys’. Deze apen laten zich slechts zo nu en dan zien, maar er zijn uitzonderingen op iedere regel. Enkele weken geleden hing een tweetal apen in bomen rondom het huis van andere ‘volunteers’. Op een gegeven moment sprong de kleinste en de brutaalste van de twee zelfs met regelmaat op het dak. Vermoedelijk vonden ze in de nabije omgeving voldoende voedsel om zichzelf mee te voorzien. ’s Nachts is de straat het terrein van bedelaars en honden. Deze laatste zwervers overheersen in het nachtelijke Nekemte en doen zich tegoed aan alles wat ze kunnen vinden. Vanaf een uur of 11 ’s avonds begint het intense gehuil en dat gaat de hele nacht door. De regering heeft plannen om het aantal zwerfhonden verantwoord terug te dringen. Experts uit het buitenland, met ervaring in soortgelijke projecten in onder meer Mexico en India, worden ingezet om te onderzoeken in hoeverre dit mogelijk is.

Little Finger Nail Contest.
Behalve typische Ethiopische rituelen, zoals het begroeten met schouders drukken, drie kopjes koffie tijdens een koffieceremonie en de typische manier van dansen in Oromiya Region, kenmerkt de Ethiopische samenleving zich ook door minder duidelijke gedragingen en gebruiken. Zo kent men de gewoonte om in een restaurant of een café nooit meer dan één koffie te bestellen. Dit alles lijkt gebaseerd te zijn op een ongeschreven regel die refereert naar een afkeur van gierigheid. Hetzelfde gaat op voor het drinken van thee en frisdranken, maar gek genoeg niet voor bier.
Een ander vreemd verschijnsel, wat ik ook in Ghana gezien heb, zijn de lange pinknagels die mannen hier laten groeien. Met name de mannen met status laten flinke pinknagels zien, veel Westerse vrouwen zouden er flink jaloers op worden. Echter, de ware reden voor deze lange pinknagels staat los van aanzien en afkomst, maar kent een volledig praktische functie. Daarom aan jullie de vraag: waar laat deze lange pinknagel zich in het dagelijks leven voor gebruiken? Het staat jullie vrij te antwoorden op deze vraag door een reactie achter te laten op mijn weblog. Het correcte antwoord en de winnaars van deze prijsvraag krijgen een plaatsje in de volgende weblog. Uiteraard staat er een bepaald privilege tegenover het geven van het juiste antwoord.